خودتان تلسکوپ بسازید
یکی از نشاط آورترین فعالیت‌های علمی ساخت تلسکوپ است. منظور از تلسکوپ در اینجا یک کاردستی ساده و یا یک ابزار سرهم‌بندی شده نیست (که البته برای این منظور نیز ما بسته‌ای تهیه و در قسمت تلسکوپ آموزشی به قیمت بسیار مناسب ارائه داده‌ایم) بلکه شما می‌توانید در منزل و با کمترین هزینه و امکانات یک تلسکوپ خوب، دقیق و قوی بسازید. کاری که در صد سال گذشته در اروپا و آمریکا رایج بوده و هنوز هم طرفداران خاص خود را دارد. نیز لازم به یادآوری است آنچه که اینجا مورد نظر است به هیچ وجه یک صرفه‌جویی اقتصادی نیست. چرا که به هر حال تلسکوپ ساخته شده به این روش حداقل در قسمت‌های مکانیکی به پای تلسکوپی که در یک کارخانه ساخته می‌شود و برای هر جزء آن طراحی و احیاناً قالبی تهیه شده و همراه آن موتورهای جستجو، نرم‌افزارهای هدایت‌کننده و قابلیت وصل به رایانه تدارک دیده شده نمی‌رسد. بلکه یک فعالیت علمی بسیار آموزنده و تجربه‌ی شیرینی است که انسان علاقمند پس از صرف وقت، احساس رضایتمندی و خوشنودی کرده و جایگزین بی‌بدیلی برای بازی‌های غیرتحرکی بی‌حاصل و احتمالاً بیماری‌زا (چه به لحاظ جسمی و چه به لحاظ روحی) است.
اصلی‌ترین، مهم‌ترین و در عین حال گرانقیمت‌ترین قسمت تلسکوپ شیئی آن می‌باشد لذا شاید بیشترین وقت شما را ساخت همین شیئی به خود اختصاص می‌دهد. اما اجازه دهید ابتدا در باره‌ی تلسکوپ اطلاعات بیشتری به دست آوریم. تلسکوپ‌ها به طور کلی به دو گروه شکستی و بازتابی تقسيم می شوند. در تلسکوپ شکستی وظيفة جمع‌آوری نور را يک عدسی کوژ بـه عهده دارد که به آن، عدسی شيئي تلسکوپ مي‌گويند. ولی در تلسکوپ بازتابي اين وظيفه به عهدة يک آينة کاو سپرده می‌شود. در تلسکوپ شکستی عدسی شيئي در ابتدای لوله قرار می‌گيرد و با استفاده از پديدة شکست نور در شيشه، پرتوهای نور را در کانون خود جمع آوری می‌کند ولی در تلسکوپ بازتابي آينه در انتهای لوله قرار دارد و از طريق بازتاب نور پرتوها را بازتابانده و در کانون خود جمع می‌کند. آينه‌های تلسکوپ بر خلاف آينه‌های معمولی که در زندگي روزمره مورد استفاده قرار مي‌گيرند از پشت آينه نشده‌اند بلکه با استفاده از پديدة تبخير جامدات در خلأ سطح جلويي شيشه را با دو لايـة بسيار نازک يکي از آلومينيومِ بسيار خالص و ديگري از يک مادة سخت و شفاف (بـه منظـور محافظـت از لاية اول) می‌پوشانند. بـه اين عمل اصطلاحاً کوتينگ مي‌گويند. به اين ترتيب نور به محض برخورد به آينه، بدون آن که وارد شيشه شود بازمی تابد. نيز از آنجا که استفاده از يک عدسي ساده بـه عنوان عدسي شيئي، باعث تجزية نور و ايجاد هاله‌هاي رنگي در تصوير مي شود عدسي شيئي يک تلسکوپ شکستي خوب را از ترکيب دو عدسي کوژ و کاو با جنس‌هاي مختلف و مخصوص مي سازند و بـه آن، عدسیِ آکروماتيک گويند. اما اولاً فقط تلسکوپ‌های کوچک را به روش شکستی می‌سازند و دوماً ساخت این عدسی‌ها در منزل امکان‌پذیر نیست زیرا علاوه بر مشکل تهیه‌ی شیشه‌های مورد نیاز که مشخصات بسیار خاصی دارند، طراحی رایانه‌ای و اجرای دقت‌های مورد نیاز نیز به سادگی امکان‌پذیر نمی‌باشد. حتی شرکت‌های بزرگ زمانی که بخواهند تلسکوپ‌های بزرگ‌تر ارائه دهند به سراغ آینه و تلسکوپ‌های بازتابی می‌روند که در آن شیئی ، یک آینه‌ی بزرگ است. ساخت آینه دو ویژگی مهم دارد. اول این که طراحی رایانه‌ای نیاز ندارد (تنها یک سطح ساده تراش می‌خورد) دوم آن که از شیشه‌های بسیار معمولی و غیر اپتیکی می‌توان برای ساخت آینه استفاده کرد.زیرا همان گونه که قبلاً اشاره کردیم نور وارد شیشه نمی‌شود و به محض برخورد به سطح کوتینگ شده‌ی آینه بازمی‌تابد. کار شما به عنوان یک آماتورِ علاقمند به ساخت تلسکوپ، ساخت یک آینه به قطر 15 سانتیمتر است و البته پس از مهارت در آن می‌توانید آینه‌های بزرگ‌تر را در دستور ساخت قرار دهید. برای این منظور ما دو قرص شیشه‌ای با ضخامت 15 میلیمتر و 4 نوع پودر سمباده و نیز پودر پولیش شیشه را که همگی بهترین هستند در اختیار شما قرار می‌دهیم و نیز برای کسانی که میتوانند از منابع انگلیسی استفاده کنند چند کتاب بسیار خوب و معروف معرفی می‌کنیم و برای کسانی که می‌خواهند از منابع فارسی استفاده کنند جزوه‌ای در دست تهیه است و در آینده‌ای نزدیک فایل آن را برای پیاده‌سازی در همین صفحه قرار خواهیم داد.
مجموعه کیت تراش شامل:
- 2 عدد قرص شیشه‌ای به قطر 15 سانتیمتر و ضخامت 15 میلیمتر
- 500 گرم پودر سایش نمره‌ی 100
- 250 گرم پودر سایش نمره‌ی 150
- 100 گرم پودر سایش نمره‌ی 400
- 30 گرم پودر سایش نمره‌ی 1000
- 50 گرم پودر پولیش اکسید سریوم CeO2
عناوین چند کتاب در این زمینه :
- How to build a telescope
- (How to make a telescope (Jean Texereau 1984
- (All about telescope (Sam Brown 1967
معرفی تار نمایی در این زمینه :
